İNİ - türkcə yuva, məcazi mənada, məskən salınan yer deməkdir. Avropa ədəbiyyatında azacıq deformasiyaya vardırılıb. Dediyim kimi Urartuya yaxınlaşdırmaq məqsədilə.
TARKUİNİ - TARKU türklərinin yuvası adlı bir şəhər də qədim Etrusk türklərinin məskən saldıqları İtaliyanın Florensiya (qədim Etruria) vilayətindədir. O da Ete Elindən getmiş kumıkların ikinci adıdır. Kumkların əsas aparıcı tayfasına və ya hamısına bu gün də həm də TARKİ, TARKU deyirlər.
NAXÇIVAN da ETE türklərinin ini - yuvası olub. Bunu təsdiqləyən ətraf yerlərin materialı aşağıda verdiyim xəritədə öz təsdiqini tapır.
Sorağını gil yazılardan aldığımız Kilikiya dənizi sahillərində indiki Türkiyənin İsgəndərun və Antalya və Suriyanın Türkməneli əyalətlətinin qərb hissəsini əhatə etmiş ərazi o zamanlar da TÜRK ölkəsi olub. 2500-800 illər bundan əvvəl oradan köç başlayıb. Əhalinin böyük hissəsi dənizləri aşaraq Apenninə gedib, orada Etrusk kimi tanınıblar (xəritədə qalın qırmızı xətt).
Bir hissəsi quru yolla Şəqrə gəlib və indiki Qərbi və Şərqi Azərbaycanda (QA) (indki Ermənistan, Naxçıvan, Qarabağ, Zəngəzur və Gədəbəy) oturuşub. Bir hissəsi buralarada məskən tapa bilməyib, Dərbənd bəndin aşaraq Orta Asiyaya, Sibirə gedib (xəritədə tünd qırmızı - abı xətt). Onlar oralarada ETEBİÇİ, İT PEÇENEQ, yəni ETE PEÇENEQLƏRİ adı alıblar.
QA-da vaxtilə olmuş İTİLKÖY (ETE EL KÖY), İTİLLİCƏ (ETE ELLİCƏ), ETİL (ETE EL), ETEKURAN, yəni ETE OBASI və s. (indi onlar yoxdur) və Xocəvəndin EDİLLİ (ETE ELLİ) kəndləri və Gədəbəydə EDİLLİ (ETE ELLİ) tayfası hamısı qədim Azərbaycan torpaqlarında məskunlaşmış ETE ELİ kökündəndirlər. Axtarsan, Naxçıvan ərazisində də ETE-, EDE- sözönü ilə toponimlər aşkar olunar.
Elə dediyiniz ETİUNİ bütün Naxçıvan - Sünik ərazisində yaşamış ETE adlı TÜRK xalqının adıdır.
Aşağıdakı xəritələr Ete eli və Caria (KARİA - Qədim TURAN) türklərinin* şərqə miqrasiyasının xəritəsidir.
Şübhə yoxdur ki, Karakaçanlar, Karakalpaklar, Karapapaxlar, Karaçaylılar, Karabağlılar da kökləri tarixöncəki adlandırılan PELASQ türkrlərinin vətəni sayılan CARİA (KARİA) vilayətindəndirlər.
Bax xəritəyə.
***
Onları (xəritələri), Mutrad bəy, bu yazı ilə birgə Cənab Baxşəliyevə də ver. Apardığı xeyirxah missiyadakı sirrlərin açılışında əlindən tutar hər halda... O, mən dediyim bu azman miqrasiyanın izinə düşüb.
Elə Ordubadda qazıntılar aparan arxeolog dostumuz Bəhlul müəllim də.
O da Ordubadda vaxtilə Babildə türkün düzəltdiyi basmaqəlib şəkilli lövhələr aşkar edir.
***
TÜRKÜN ERADAN ƏVVƏLKİ İZLƏRİNİ QƏDİM TURANDA (ARALIQ DƏNİZİ SAHİLLƏRİ) VƏ BURALARDA TAPAN HAMIMIZA UĞURLAR!
***
"Bu tapıntıları AMEA Nizami ad. Ədəbiyyat isntitutunda vaxtilə
"Az. dilində erməni budaq cümlələri" mövzusu üzrə doktorluq dissertasiyaları müdafiə etmiş bəzi propessorlarına, müxbir üzvlərinə itihaf edirəm."
Tariyel Azerturk
Teref.az